segunda-feira, 28 de setembro de 2020

La casa cheiraba a Setembre

 

La casa cheiraba a Setembre

Lhougo a pormanhana abri la puorta

I chegou-me l'oulor a fruita madura

La casa cheiraba a Setembre.

L més que la perfumaba.

 

Atrabessei l pátio de lhaijes de granito

Chubi las scaleiras anchas de piedra única

Lhabadas cumo se fura siempre fiesta.

Na mano un galho de bioletas.

 

Alhá stában ls pincels, la tela ne l cabalete

I nas paredes pinturas bariadas

L'assinatura era nuossa.

Solo nun ambentei la cadeira antiga de palhica.

 

La puorta de trás

Abre la natureza eimensa

L bolo de l mirar i l'anfenito galgar de l riu

I las abes d'altibo porte i ls pardales

I l mielro a cantar a la mie chegada

Cumo siempre.

 

Sentei-me nas scaleiras, a la selombra de la parreira

Carregada d'ubas brancas- moscatel.

Andecisa na biaige: ler ó screbir?

I deixei correr l tiempo antre un bolo i outro

I l prazer cuntina.

 

Teresa Almeida Subtil






terça-feira, 22 de setembro de 2020

Valados de vida


Vou sorvendo verso a verso 

Valados de vida 

Êxtase de bagos maduros

 Escarpas e reflexos 

E a corrente 

E o sentir a deslizar 

E o prazer de ler 

A arte a duras penas 

E as cantigas 

Em que me desarmas


Teresa Almeida Subtil




domingo, 13 de setembro de 2020

Terra Fremente


É breve o momento

De beijar o verso e teus lábios

E acordar a um sonho erguido

Que se entretece em nossos passos

Laço-verbo, indefinido tempo.


Entre teus braços e tão curto espaço.

Se perdem as chaves do pensamento.


Rimar com o vento. Sentir-te a pele

E palavras cristalinas

A mergulhar no líquido seio

Do entardecer que nos abraça

Em contratempo.

Terra fremente - mulher.


Deixar fluir o azul em movimento

E afagar a rosa e o perfume

De um sentimento maior.

Meu amor


Teresa Almeida Subtil



quinta-feira, 3 de setembro de 2020

Lhaços d' eidentidade

La música sal de riba dun castielho sbarulhado que chora i canta. Ye algo que se sinte quando un s’achega a Miranda de l Douro. Son piedras que guárdan segredos i traiçones al tiempo de la guerra de ls siete anhos. Cunflito que mergulhou Miranda de l Douro nun marasmo q’habie de durar até la custruçon de las barraiges - Picuote, Miranda i Bempuosta. Hai que scuitar la música desta tierra, senti-la cumo quien scuita la boç de las peinhas, de l riu, de ls páixaros i de l aire que amerosa las arribas. “Essa fraga de que falo naciu antre las outras de la Tierra de Miranda … Un die falou, na sue fala dura i “caçurra”. Bós l’oubistes, i, cumo bós desistes, bos ancantestes, porque nunca habiedes oubido falar fragas.”dixo António Maria Mourinho, un búltio de la cultura mirandesa. Ye cierto que la música ye un modo de comunicar sien trancones, cumo se fuora l’alma de l ouniberso. Ye un filo d´auga que nace i cuorre, a la beç debagarico, a la beç an bertige de cachon. Ye ua fuorte i deseiada probocaçon até ancuntrar salida. Bonda sentir, i un deixar-se lhebar i apuis l cuorpo ye solo música. Ye suidade, amor, alegrie i tristeza tamien. Ye eimoçon, ye poeisie sien palabras, mas adonde todas ancóntran agarimo. Teresa chube quaije siempre las scaleiras de l castielho, cumo se cuntinasse a ir al sou sítio de trabalho. Un ganha-le carino a las piedras. De tanto las saber, até cuida que le perténcen i, an buona berdade, eilhas son de quien las ama. Fui ende que Teresa se dou de cuonta q’afinal l sonido benie de La Casa de La Música Mirandesa, mesmo al lhado de l castielho, un eidefício tipo Adães Bermudes que siempre serbiu las cousas de l’Eiducaçon: fui scuola purmaira i apuis Delegaçon Scolar. Scuitaba-se ua moda tan bien tocada i cantada que ls pies de Teresa salírun de las scaleiras cuidando q’era ua águila an riba de l riu, beilando an total lhiberdade. La Casa ye, agora, un centro cultural que ten cumo oujetibo zambuolber la cultura musical tradicional de la Tierra de Miranda. Ls strumientos musicales dan prazer a quien ls toca i a quien na melodie s’ambuolbe. Hai pessonas mui criatibas cun halbelidade de nacéncia cumo tiu Ángelo Arribas, afamado gaiteiro mirandés, que fizo la sue purmeira gaita de fuolhe cun piel de rato, quando andaba culas canhonas pul monte; tiu Lérias fizo ua guitarra cun caixas de lhata i Paulo Meirinhos de l grupo "Galandum Galundaina" ressuscitou-la i fai, tamien, bários strumientos cun materiales cimpres. Merece la pena coincer la beleza, la criatebidade, la bariadade i l’outenticidade de l’artesanato mirandés. I Teresa bai lhembrando que antrou nun baile de ruodra ambaixo dun carrasco, mal chegou a Miranda, sien saber l que iba a bailar, mas staba aquestumada zde l tiempo de l CIC de Lhamego adonde todos ls anhos fazien un spetáclo ne l die 8 de dezembre, ne l Teatro Ribeiro da Conceição. La sala quedaba chena para assistíren a quelóquios, cantigas, bailes, etc. Lhembraba-se de la balsa, de las qzardas , de l Zorba i de ls bailes tradicionales de Pertual. L spetáculo era cunsiderado de muita culidade porque las freiras s’apurában ne ls ansaios. Apuis desse baile ambaixo dun carrasco, na barraige de Picuote, l grupo fui cumbidado para animar las fiestas de la fin d’anho de todos ls cunceilhos de l çtrito de Bergáncia. Purmeiro éran solo ls porsores de l cunceilho de Miranda, mas apuis ajuntórun-se ls porsores mirandeses que dában classe por ende i de qualquiera grau d’ansino. Lúcia i José Teixeira, éran l fincon, un par que zde ninos daprendírun cun António Maria Mourinho, l purmeiro a zgalhar pul strangeiro la riqueza de la cultura mirandesa. Fundou, an 1945, l Grupo Mirandês de Duas Igrejas– Pauliteiros, danças mistas, coros i strumientos -. grupo que fui çtinguido pula Fundaçon F.V.S. d’Hamburgo cun l galardon “Europeu de Arte Popupar” . Eilhes i ls que se le seguírun tornórun-se ambaixadores culturales de Pertual pul mundo. Era nesse tiempo Júlio Meirinhos l persidente de la Câmara i fui el que, cumo deputado a la Assemblé de la Repúbica, cunseguiu aprobar la lhéngua mirandesa cumo lhéngua oufecial de Pertual, pula Lei 7/99 de 29 de Janeiro. Nas scuolas ls alunos daprendien ls bailes de la sue tierra. Cun las lhetras de las cantigas benie la lhéngua que se falaba mais nas aldés do que na cidade de Miranda, I ls alunos sabien mais mirandés que ls porsores que benien de fuora. Las lhetras son cimpricas i adbertidas, cumo a puxar l cuorpo al mobimiento, modas de l campo, de l lar i de l amor cumo yá deixou screbido Leite de Vasconcelos. I, cun eilhas, las lhonas i rimances la lhéngua fui fazendo camino. Fui ua corona de glória pa l grupo de la Associaçon de Porsores de l Praino Mirandés (fundada an 1984) ser l purmeiro a lhebar las danças mistas a la Índia adonde ancuntrórun traços de l nuosso paíç: la toponímia, nomes de pessonas i outros. Ne l çfile la capa d’honras i la bandeira nacional íban siempre an purmeiro lhugar. I a la fin l grupo de tocadores cun la gaita de fuolhe, ls férricos, l tamboril, la caixa, las castanhuolas, la fraita pastoril, l regaleijo i las charracas. An todas las atuaçones nun faltou l Filadouro tan calatelístico de la bida rural de la nuosa tierra. Era tamien l sfergante an que s'amostraba l traije i se falaba un cachico de mirandés. Ls pertueses q’alhá bibien recebírun-los cun muito carino i l’anteraçon cultural cul pobo andiano fui un grande anriquecimiento. Fazírun alhá un magosto i fui ua alegrie mui grande pa l cónsul, l outor de l cumbite, i pa la comunidade pertuesa por podéren rebibir ls questumes de la sue tierra. Miranda ye, sien dúbeda ua tierra musical i an qualquiera praça de l cunceilho s’ajunta ua quadrilha d’homes i ties. De ls ninos als mais bielhos, todos s’astrében i s’adbírten bailando . Hai siempre un gaiteiro de pruntidon ou un que sabe de regaleijo para acumpanhar l repassiado, la dança de ruodra de cunquista, d’antusiasmo. Ls pares ban antrando i salindo cunsante la gana de cada un. L nordeste ten danças paralelas i de ruodra: son lhaços culturales benidos de la lhunjura de ls tiempos. Ls pauliteiros, faien parte deste grandioso patrimonho i na sue coreografie retrátan la bida de l campo, cun bigor i fuorte spresson . Dízen ls anbestigadores que ls pauliteiros poderan tener raízes nas danças indo-ouropeias de spadas i, agora, quaije son l calatriç de la tierra de Miranda. De la Casa de La Música Mirandesa scapaba-se l sonido dua dança galana, cun balor antropológico andescutible. Era “L Pingacho”, cuja coreografie poderá tener ourige nun culto fálico. L Pingacho ye de l tipo paralelo de ls bailados mirandeses ou de queluna, cumo l Galandum, La Bicha, L Redondo, Las Lhigas Berdes, L Maganon, La Saia de la Carolina. Outros de ruodra (Geriboilas, Fandango, Repasseados) outros a par (Mira-me Miguel). I musical ye, tambien, la fala de l praino i nun se puode perder l sou balor eimaterial que passa pul rimance, las modas d’arrolhar, de las mondas i filadouros. Algues parécen cantos gregorianos por bias de la religion. De buona mimória ye tamien l Abade de Baçal que dou lhargos passos na arqueologie na eitnografie i na stória de l çtrito. Son, tamien, lhargos ls passos quando nace ua Associaçon de Lhéngua i Cultura Mirandesa, quando florécen classes de mirandés an Miranda i noutros puontos de l paíç, quando se scríben lhibros, se publica an jornales, rebistas i na anterneta, quando se fai un festibal bilhingue ou quando se cunquista mais un falante. I speramos que la lhéngua que ye de todos tenga mais porsores, manuales i que faga parte de las lhénguas minoritaias de l Ouropa. L grupo de Porsores de l Praino dedicou-se a la defénsia i dibulgaçon de ls balores eitnográficos desta tierra i cada grupo ye siempre un lhaço cultural. Hai aldés que téntan recustruir l modo de bida datrás i faien de l pobo un museu que dá nuoba bida a tierras quaije zertas. I un terreiro an qualquiera aldé tresforma-se an bida i lhamareda dun pobo que que na música i na dança bota fuora l’alegrie que siempre tube andrento. L mirandés ye la casa de nuossos pais, dezie un home na praça. Tenie rezon: son páixaros que nun quieren perder l nial, nien la risa, nien las raízes; nun quieren perder la sue eidentidade.

Teresa Almeida Subtil

                                                      

  



   



 

LIBERDADE